پروژه آسمان شرقی تلاشی برای احیای نمای پیش ساخته بتنی

14 تیر 1401 توسط: مدیر وبسایت

در دهه های 40و 50شمسی، طراحی ساختمانهای پیش ساختۀ بتنی ( متأثر از تجربیات کشورهای پیشرو در این زمینه ) رواج یافت. میراث معماری پیش ساختۀ بتنی در ایران، منبع الهام اصلی در طراحی این پروژه بوده است این سبک، از گونه های مهم طراحی و ساخت در سبک بین الملل محسوب میشود. بدین صورت که دغدغه های اجرایی دفاتر طراحی و ساخت، آنها را  به شیوه های پیش ساختۀ بتنی سوق داد و به این واسطه،شرکتهای بین المللی ساختمانی قادر شدند طرحهای خود را در کشورهای مختلف جهان اجرایی کنند.

در ایران، دفتر معماری عبدالعزیز فرمانفرماییان (پدر مهندسین مشاور ایران ) ازپیشگامان رواج این نوع معماری است. این دفتر که دارای ارتباطات وسیع با جریان پیشرو معماری آن دوران بود، پروژه های متعددی را طراحی و اجرا کرد که از آن جمله می توان به برجهای سامان یک در بلوار کشاورز و ساختمان اداری شرکت توسعۀ صنایع بهشهر در خیابان سپهبد قرنی اشاره کردبه لحاظ زیبایی شناسی معماری، دو مؤلفۀ مهم در این گونه ساختمانها وجود دارد: مدولار بودن و بروتالیسم.از آنجایی که بکارگیری شیوه های پیش ساختۀ بتنی بیشتر در ساختمانهای بلند مرتبه توجیه پذیر است، نمای ساختمان معمولاً بر اساس یک مدول پایۀ تکرار شونده تقسیم می شود. تکرار مدول پایه در نما، خود از ویژگیهای مهم زیبایی شناسی این گونه بناها به شمار می رود. ویژگی دیگر بروتالیسم نظر به نقش سطوح وسیع بتن اکسپوز و بافت آن در ساختمان دارد که از ویژگیهای عمومی ساختمانهای بتنی خواه پیش ساخته و یا غیر پیش ساخته به شمار می رود

پروژۀ برج آسمان شرقی، در واقع تلاشی برای احیای این سبک از طراحی است و از آنجا که پروژه ای بلند مرتبه است، تیم طراحی، آن را مجالی مناسب برای طراحی مدولار دیده است. پروژه از مرحلۀ اسکلت به دفتر طراحی محول شد؛ پس یک چالش مهم کار، انطباق طراحی مدولار برای ساختمانی بود که از قبل برای این منظور طراحی و محاسبه نشده بود به دلیل رواج نداشتن شیوه های پیش ساختۀ بتنی طی چند دهۀ گذشته، استفاده از تجربیات دیگران برای ساخت و آگاهی از پیچیدگی های حین اجرا که باید در طراحی لحاظ شوند، عملاً وجود نداشت. به این دلیل، تیم طراحی و اجرا خود تعریف ساز و کار طراحی و ساخت نمای پیش ساختۀ بتنی پروژه را انجام داد و پنل هایی بر پایۀ مدول های پایۀ محاسبه شده بر اساس ابعاد پروژه، طراحی گردید. پنلها در یک تقسیم بندی به پنل های ساده و پنجره ای تقسیم شدند 

 کاهش وزن پنل های بتنی هدف مهم دیگر پروژه بود. برای دستیابی به این هدف دو راهکار وجود داشت: اول استفاده از بتن سبک؛ که بدلیل به دست ندادن بافت اکسپوز مطلوب کنار گذاشته شد و دوم کاهش ضخامت و استفاده از بتن با طرح اختلاط با مقاومت بالا که شیوه ی اخیر برگزیده شد. از ویژگی های طرح، بافت بتن است. نظر بر این بود که از بافت واقعی بتن استفاده شود؛ به این معنی که بافت قالب، بافت سطح بتنی را تعیین نکند. نهایتاً با استفاده از تکنیک سند بلاست، سطح مطلوب مورد نظر حاصل گردید که از بتن با مقاومت بالای مورد استفاده قابل استحصال بود. از محدودیت های پروژه، طرح کاملا متقارن اسکلت بود که بر اساس یک طرح مبتنی بر ابزارکاری سیمانی انجام شده بود. به دلیل بلندمرتبه بودن پروژه، تغییرات پلانی به منظور تنوع بخشی به طرح مقدور نبود و حجم های طره ای بیرون زدۀ بالکن ها، تنها مجال تبدیل تقارنبه تعادلدر نما به حساب می آمدند. این کار با ایجاد پر و خالی تصادفی در بالکن ها انجام شده، بدین گونه که برخی بالکن ها بر اساس پنل های بتنی و برخی دیگر بر اساس دیتیل های آهن و شیشه برای جان پناه طراحی شدند. ایجاد پر و خالی در بالکن ها علاوه بر ایجاد تنوع در نما باعث کاهش وزن وارد شده به سازه نیز می شد و بعلاوه باعث بهبود توزیع وزن در طره ها می گردید. یک شاخصه ی مهم طرح، تعادل بسیار خوب بین هزینه و کیفیت است. اختلاف کیفی طرح پروژه در مقایسه با ساختمان های مشابه بسیار بالاست و در ساختمان های با تعاریف متفاوت از ساختمان های ارزان قیمت مانند این پروژه گرفته تا ساختمان های لوکس قابل برنامه ریزی و استفاده است.